تربیت از اساسی ترین و بنیادی ترین نیازهای بشر است که از دیرباز مورد توجه وی بوده است. در ادیان مختلف بخصوص دین اسلام نیز به این مقوله به مقدار قابل توجهی اشاره و پرداخته شده است. انسان در سایه تربیت صحیح و اصولی میتواند به بسیاری از اهداف خود دست پیدا کند. همچنین تربیت صحیح در ساختن جامعهای به دور از آسیبها و ناهنجاریهای مختلف تاثیر بسزایی دارد. اگر از دید اسلامی به تربیت نگاه کنیم این امر ضرورت و اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد و بهترین الگوها پیشوایان دینی ما هستند که سیره و سنت آنان باید سرمشق زندگی همه کسانی باشد که به نوعی خود را تالی و پیرو آنان میدانند.
تربیت در لغت به معنای ایجاد کردن تغییرات مطلوب در کسی یا چیزی است. این امر تنها به انسان اختصاص ندارد بلکه در حیوانات نیز میتواند معنا پیدا کند اما آنچه که از تربیت در انسان مورد نظر است، آنچیزی است که موجب رشد و شکوفایی وی در تمامی ابعاد خواهد شد. بنابراین اگر زمینه مساعد برای انسان فراهم شود میتواند موجبات به فعلیت رساندن استعدادها و توانمندی های وی را فراهم کرد. انسان به دلیل نوع خلقتش ناگزیر به زندگی اجتماعی است و رشد و ارتقای فردی و اجتماعی وی در سایه تربیت صحیح میتواند در تغییر جامعه و ایجاد تحول در آن بسیار تاثیرگذار باشد. هرچه شخصیت انسان سالمتر و متعالیتر باشد به نسبت بیشتری میتواند بر اجتماع خود تاثیر بگذارد. امروزه به دلیل افزایش تعاملات اجتماعی و ایجاد دگرگونیهایی در روابط اجتماعی، موجب شده متولیان امر به مقوله تربیت و نقش و جایگاه آن در تحولات اجتماعی اهمیت بیشتری دهند. چرا که اگر فرد به درستی تربیت نشده باشد امکان ایراد ضرر و زیان بر پیکره اجتماع از سوی وی بیشتر از کسانی است که در مجرای تربیت صحیح قرار گرفتهاند.
امروزه به دلیل افزایش تعاملات اجتماعی و ایجاد دگرگونیهایی در روابط اجتماعی، موجب شده متولیان امر به مقوله تربیت و نقش و جایگاه آن در تحولات اجتماعی اهمیت بیشتری دهند. چرا که اگر فرد به درستی تربیت نشده باشد امکان ایراد ضرر و زیان بر پیکره اجتماع از سوی وی بیشتر از کسانی است که در مجرای تربیت صحیح قرار گرفتهاند
مدرسه مکانی است که کودک و نوجوان در آن به یادگیری علم و دانش مشغول میشود اما این آموختن علم و دانش به تنهایی کافی نیست. فردی که وارد محیط مدرسه میشود باید از لحاظ شخصیتی و دینی نیز رشد و تکامل پیدا کند. به گونهای که ارزشهای حاکم بر اجتماع را به خوبی بشناسد و علاوه بر احترام به آنها خود نیز در عمل به ارزش ها پیشقدم باشد. حال این ارزشها میتواند در تمامی ابعاد از جمله اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی و... باشد. وجود و نقش مربی در تربیت صحیح و قرار گرفتن در مسیر درست انکار ناپذیر است. انسان در پرتو مربی کارامد میتواند پلههای ترقی را در تمامی ابعاد طی کند و حتی در رشد و تقویت ارزشهای حاکم بر جامعه نیز اثرگذار باشد.
امور تربیتی در مدارس از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی فعال بوده و اهداف خاص خود را بنابر اقتضائات زمانی دنبال کرده است. وظیفه اصلی امور تربیتی در مدارس گسترش و تعمیق ارزشهای انقلاب اسلامی، گسترش فرهنگ کتابخوانی و آگاه کردن افراد به مبانی و ارزشهای دینی و اسلامی و تربیت نسلی مومن، متعهد، بافرهنگ و مسئولیت پذیر است. به دلیل اهمیت و نقش امور تربیتی، یک روز در هر سال روز امور تربیتی و تربیت اسلامی نامگذاری شده است.
فعالیتهایی که به مربیان تربیتی واگذار شده شامل: برگزاری نماز جماعت، اردو، نمایش، تئاتر، سرود، مسابقه، ایجاد نمایشگاه، تهیه نشریات و روزنامه دیواری، برگزاری مراسمها برای مناسبتهای دینی، سیاسی و ملی، هدایت و رهبری شوراهای دانش آموزی و... است که هرکدام از این فعالیتها نقش و تاثیرات مختلف و مهمی بر ابعاد فردی و اجتماعی افراد میگذارد.
اما لازم است ذکر شود این اقدام مفید و موثر در مدارس مشکلات متنوعی بر سر راه این امر خطیر قرار داده است. اولین مشکلکمبود هزینههای صرف شده و عدم حمایتهای مالی برای امور تربیتی در مدارس است. مشکل دوم عدم به کارگیری مربیان کارآزموده و آگاه به امر تربیت در این شغل بسیار مهم است. به طور کلی مربیان تربیتی از میان معلمان هر رشتهای ممکن است انتخاب شوند و بدون داشتن تجربه و اطلاعات لازم و کافی در زمینه امور تربیتی وارد فعالیتهایی از این دست میشوند. همچنین کمی ساعتهای اختصاص داده شده برای امور تربیتی در مدارس مشکل دیگری است که کمتر به آن توجه شده است.
مسئولان آموزش و پرورش در کشور باید با اتخاذ تدابیر و برنامهریزی های لازم اقدام به جذب مربیان تربیتی کنند که قادر باشند با مدیریت صحیح و اعمال رفتارهای متناسب با روحیات دانش آموزان، روحیه شور و نشاط را در دانش آموزان تقویت و به مرور زمان رشد و ارتقا دهند. در اقدام بعدی با ایجاد جذابیت در امور تربیتی دانش آموزان را به حضور در این مراکز تشویق کنند
عدم توجه به مسایل تربیتی و کمی آگاهی خانوادهها از نحوه تربیت و پرورش فرزندان، به مرور زمان و در آینده نه چندان دور موجب بروز ناهنجاریها و آسیبهای اجتماعی فراوانی خواهد شد. اگر پایههای ارزشی و دینی حاکم بر جامعه در روح و روان دانش آموزان رخنه پیدا کند و عمیق شود، هنگام حضور آنان در سالهای جوانی چه در دانشگاهها و چه در سایر فعالیتهای اجتماعی، با آسیبها و ناهنجاریهای کمتری مواجه خواهد بود.
اینجاست که نقش امور تربیتی و مربی تربیتی نمود بیشتری پیدا میکند. بنابراین از جمله وظایف مربیان تربیتی آشنایی آنان با روحیات دانش آموزان است که با تدبیر لازم و برخوردهای مناسب، پس از جذب دانش آموز، آشنا کردن وی با مبانی ارزشی و دینی است. بنابراین مسئولان آموزش و پرورش در کشور باید با اتخاذ تدابیر و برنامهریزی های لازم اقدام به جذب مربیان تربیتی کنند که قادر باشند با مدیریت صحیح و اعمال رفتارهای متناسب با روحیات دانش آموزان، روحیه شور و نشاط را در دانش آموزان تقویت و به مرور زمان رشد و ارتقا دهند. در اقدام بعدی با ایجاد جذابیت در امور تربیتی دانش آموزان را به حضور در این مراکز تشویق کنند.
با اعمال این راهکارها می توان در کنار تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان، روحیه تعاون و همکاری و نحوه برقراری ارتباط با همسالان و افراد بزرگتر را به منظور حضور در اجتماع با شخصتی درخور و مناسب رشد و پرورش داد. تا جایی که در پایان هر سال تحصیلی شاهد افزایش روحیه مسئولیت پذیری، افزایش مهارت های اجتماعی، بالا رفتن روحیه تعامل و همکاری، رسیدن به خودکفایی و برخورداری از روحیه نظم و انضباط باشیم. حتی میتوان در پایان هر سال دانش آموزان فعال در این زمینه و یا کسانی که دارای روحیه اجتماعی بالاتری نسبت به سایرین بودهاند تشویق شوند تا در دیگران نیز جهت حضور در این فعالیتهای اجتماعی ایجاد انگیزه شود. مسئولان امر نیز باید در تمامی مراحل پیشتیبانی و حمایت مادی و معنوی خود را از این جایگاه مهم اجتماعی و دینی در مدارس انجام دهند تا هر سال دانش آموزانی مستعد، توانمند، شاداب، خلاق و متعهد تحویل اجتماع داده شود.